Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 10 của Mỹ đã tăng 0,9% so với tháng 9/2021 và tăng 6,2% so với cùng kỳ năm trước. Đây là tỷ lệ lạm phát hàng năm cao nhất của quốc gia này kể từ tháng 1/1990.
Theo Cục Thống kê, Bộ Lao động Mỹ, lạm phát tăng là do mức tăng giá hàng tháng của tất cả các mặt hàng được điều chỉnh theo mùa, nhưng chủ yếu do đà tăng của giá năng lượng, nhà ở, thực phẩm, xe hơi và xe tải. Giá năng lượng tăng ở mức "đáng kinh ngạc" 4,8% trong tháng 10 vừa qua, trong khi giá thực phẩm tăng 0,9%.
Trước đó, trong thông cáo sau cuộc họp Ủy ban Thị trường mở đầu tháng 11, ông Jerome Powell, Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) cho rằng, lý do chính khiến giá cả tăng mạnh là nguồn cung bị tắc nghẽn và vì thế, lạm phát sẽ chỉ là tạm thời.
Tuy nhiên, có một lý do sâu xa hơn để lý giải cho câu chuyện lạm phát của Mỹ, đó là sự tập trung quá mức của nền kinh tế nước này vào tay một số tập đoàn lớn. Khi chiếm một thị phần đủ lớn, các tập đoàn này có khả năng thao túng giá cả. Nhìn theo cách này, vấn đề cơ bản không phải là lạm phát mà là thiếu sự cạnh tranh. Các công ty chỉ đang lấy lạm phát ra làm cái cớ, để tăng giá các mặt hàng của mình và tạo ra lợi nhuận béo bở hơn.
Ví dụ, hồi tháng 4/2021, Tập đoàn Procter & Gamble (P&G) thông báo họ sẽ bắt đầu tính phí nhiều hơn đối với các mặt hàng có nhu cầu tiêu dùng lớn, từ tã giấy đến giấy vệ sinh, với lý do “chi phí nguyên liệu thô như nhựa và bột giấy tăng cao và chi phí vận chuyển hàng hóa cao hơn”.
Nhưng P&G đang kiếm được lợi nhuận khổng lồ. Trong quý III, công ty này đã báo cáo mức tăng trưởng lợi nhuận lên tới 24,7% so với cùng kỳ năm 2020. P&G thậm chí đã chi 3 tỷ USD trong quý để mua cổ phiếu quỹ.
Sở dĩ P&G có thể tăng giá và kiếm được nhiều tiền hơn bởi công ty này hầu như không gặp phải sự cạnh tranh nào trên thị trường.
Thị phần tã giấy của Mỹ được kiểm soát bởi chỉ hai công ty - P&G và Kimberly-Clark nên họ có thể dễ dàng điều phối về giá cả. Không phải ngẫu nhiên mà Kimberly-Clark thông báo tăng giá tương tự như P&G vào cùng thời điểm P&G đưa ra thông báo tăng giá.
Tương tự, vào tháng 4 năm nay, PepsiCo thông báo sẽ tăng giá bán các đồ uống giải khát, đổ lỗi cho “chi phí cao hơn đối với một số nguyên liệu, vận chuyển và nhân công”. Trong khi đó, công ty này ghi nhận 3 tỷ USD lợi nhuận trong 9 tháng đầu năm. Coca-Cola cũng thông báo tăng giá cùng thời điểm với Pepsi và có mức tăng trưởng lợi nhuận