Các sàn giao dịch phi tập trung (Decentralized exchange – DEX) được kỳ vọng sẽ mang tới tiềm năng đầy hứa hẹn cho tương lai của giao dịch phái sinh, nhưng cái giá phải trả không phải là sự bảo mật, tốc độ và tính khả dụng cho tất cả người dùng.

Nếu cụm từ “giao dịch phái sinh” khiến mọi người hình dung tới hình ảnh những người đàn ông mặc vest với tay áo sơ mi trắng bên trọng cuộn lên đến tận khuỷu tay và khuôn mặt trầm trọng, thì cụm từ “giao dịch phi tập trung” (DEX) lại không gợi lên gì cả.

Không có văn phòng, không có các nhà giao dịch với mớ giấy tờ trong tay, và chắc chắn cũng không có hình ảnh những người đàn ông trong bộ vest chỉn chu. Các sàn giao dịch phi tập trung được quản lý tự động hoặc bán tự động mà ở đó, chính những người tham gia nền tảng sẽ góp phần đưa ra các quyết định quan trọng. Những sàn giao dịch này là điểm sáng của một hệ thống đang tạo ra cơ hội đột phá cho nhiều người. Tuy nhiên, tại thời điểm này, chúng chưa thực sự phù hợp với môi trường giao dịch phái sinh của thị trường tiền điện tử.

Khoảng cách công nghệ

Các sàn giao dịch phi tập trung hiện chưa có được công nghệ để hình thành nên thị trường quyền chọn phù hợp, với mức độ tinh vi tương tự như trên các thị trường truyền thống hiện nay. Do đó, các dịch vụ hiện tại gặp phải tình trạng thiếu hiệu quả về vốn, định giá kém và thêm rủi ro cho các nhà giao dịch. Thay vì ưu tiên công nghệ, yếu tố con người cần phải được đặt lên hàng đầu và công nghệ được xếp lớp khi nó trưởng thành, cung cấp sự phân quyền trong các thành phần tiến bộ. Sự thành công trong cách tiếp cận kết hợp giữa sổ lệnh tập trung với quyền lưu ký phi tập trung của sàn giao dịch dYdX cho thấy rằng, đây cũng là con đường khả thi cho một bộ các quyền chọn phái sinh đầy đủ.

Tỷ lệ phần trăm khối lượng giao dịch giao ngay từ các sàn giao dịch phi tập trung sang sàn giao dịch tập trung (centralized exchanged - CEX) ở mức 9% vào tháng 6. Đây cũng là giai đoạn cao điểm mà nhiều quốc gia có những hành động mạnh tay để siết lại thị trường tiền kỹ thuật số.

Cũng trong giai đoạn này, sàn giao dịch dYdX ghi nhận mức doanh thu tăng đột biến 11,6 triệu USD trong tháng 8 – dẫn đến tỷ lệ chấp nhận sàn giao dịch phi tập trung cao hơn, một phần nhờ vào phương pháp kết hợp của sàn này.

Một cách tiếp cận kết hợp nghiêng về phía phương thức giao dịch tập trung sẽ tạo cơ hội cho việc sử dụng các công cụ tài chính phức tạp này sớm hơn và trên quy mô lớn hơn. Ưu tiên việc phân quyền thay vì cách tiếp cận kết hợp tập trung là một mục tiêu to lớn, nhưng nó làm trì hoãn khả năng tiếp cận của những cơ hội chuyển đổi tài chính này.

Trải nghiệm người dùng tạo động lực cho quá trình chuyển đổi

Các sàn giao dịch trung tâm là một cánh cổng mang đến một lượng lớn người dùng chưa cảm thấy thoải mái với trải nghiệm tự quản và tự quyết. Không phải ai cũng muốn nắm trong tay quyền tự quản lý quỹ của mình. Khả năng bạn có thể mất toàn bộ số tiền mình đầu tư vào thị trường chỉ vì đặt nhầm lệnh là điều vô cùng đáng sợ.

Ví dụ: khi nhìn vào biểu đồ bên dưới, bạn có thể thấy rằng khối lượng giao dịch - có thể được suy ra là một tỷ lệ phần trăm nhất định của những người mới tham gia vào thị trường tiền điện tử - có xu hướng chảy sang các sàn tập trung nhiều hơn.

Tom Bilyeau, đồng sáng lập kiêm Giám đốc điều hành của Influence Concept, có thể là ví dụ điển hình cho một người ưa thích các sàn giao dịch tập trung hơn là sàn giao dịch phi tập trung. Vị CEO của Influence Concept mới chỉ vừa tiếp xúc tới tiền điện tử, đồng thời cũng hiểu rằng mình “nên” tự quản lý các tài sản của mình. Tuy nhiên, trong trong cuộc phỏng vấn với Robert Breedlove gần đây, Tom Bilyeau thừa nhận mình có sở thích giữ tiền điện tử trên các sàn giao dịch vì tính bảo mật và tính ma sát của quy trình thay thế. Tất nhiên, Twitter đã xôn xao với những câu nói đại loại “đừng giống Tom”, nhưng nếu chúng ta muốn phát triển như một ngành công nghiệp, chúng ta không thể xóa sổ những thứ như thế này. Tom Bilyeau đang trải qua cùng một chu trình của quá trình chấp nhận tiền kỹ thuật số mà nhiều người đã trải qua. Thực tế, có một bộ phận lớn các nhà giao dịch thậm chí không muốn nghĩ đến vấn đề bảo mật. Họ muốn các sàn giao dịch, với tư cách là đối tác làm ăn, chấp nhận phần rủi ro để họ có thể tiếp tục cuộc sống của mình.

Tất nhiên, có những giải pháp để giải quyết vấn đề này và cũng có nhiều lý do khiến mọi người có thể thích việc tự nắm giữ toàn quyền quản lý hơn, nhưng thực tế, đây vẫn không phải là trải nghiệm lý tưởng cho tất cả mọi người. Vấn đề là chúng ta phải nắm bắt được đúng nhu cầu họ.

Tương lai có thể tiếp cận cho tất cả mọi người

Tiền điện tử là một dự án phổ cập tài chính lớn. Hãy nhìn lại cuộc khủng hoảng cho vay thế chấp bất động sản dưới chuẩn tại Mỹ năm 2007. Vấn đề không phải là các công cụ phái sinh phức tạp – ví dụ như , như trái phiếu được đảm bảo bằng nợ thế chấp CMO hay chứng khoán nợ, vốn đã sai - mà thực tế là vì không có sự minh bạch hoặc khả năng kiểm tra của các sản phẩm đang được bán. Những rủi ro vô hình hiện hữu trong hệ thống mà không ai biết chúng đang tồn tại, và sau đó cả hệ thống sụp đổ. Với tiền điện tử, mọi thứ hiện diện trong toàn bộ hệ thống tài chính hoàn toàn minh bạch và có thể kiểm tra được trong thời gian thực. Khi cần thiết, mọi người tìm hiểu về hệ thống ký quỹ, hệ thống cho vay cùng những khái niệm truyền thống và phức tạp vốn không hấp dẫn hoặc không khả dụng đối với họ.

Các sàn giao dịch tiền điện tử tập trung biết rằng bất kỳ ai cũng có thể tìm hiểu, kiểm tra và chuyển tài sản của họ sang một nền tảng khác nếu họ không hài lòng, điều này khiến các sàn giao dịch phải chịu trách nhiệm cho các giao dịch. Không giống như ngân hàng, người dùng có thể rút tài sản của họ trực tiếp về blockchain. Việc trao đổi cần được thực hiện ngay, nếu không người dùng sẽ chuyển sang một sàn giao dịch khác. Với các sàn giao dịch phi tập trung, đây là một khoảng cách rõ ràng về trách nhiệm giải trình. Nếu có sự cố xảy ra, ai là người đứng sau để giúp sử                                                                                           a chữa mớ hỗn độn?

Điều này đặc biệt quan trọng nếu bạn biết rằng, theo một báo cáo của công ty nghiên cứu tiền điện tử Messari, tổng số tiền bị đánh cắp từ các vụ tấn công và trộm cắp trên các giao thức DeFi từ năm 2019 đến nay là khoảng 284,9 triệu USD. Tại thời điểm này, ngành bảo hiểm phi tập trung mới chỉ thanh toán bảo hiểm cho một phần tổng giá trị bị khóa (TVL) trong DeFi. (Tổng giá trị bị khóa đại diện cho tổng của tất cả tài sản được gửi vào các giao thức DeFi để kiếm phần thưởng, lãi suất, tiền xu và mã thông báo mới, thu nhập cố định…)

Trong bối cảnh các bản hack DeFi mới xuất hiện gần như mỗi ngày, việc các sàn giao dịch tập trung hoặc người giám sát có thể mang lại sự an tâm hơn thông qua bảo hiểm và rủi ro đối tác là những bước khởi đầu suôn sẻ nhất cho ngành.

Phi tập trung hóa là mục tiêu cuối cùng

Tất nhiên, phi tập trung hóa là mục tiêu cuối cùng. Người dùng tự kiểm soát tài sản của chính họ là mục tiêu lý tưởng mà nhiều người ủng hộ mục tiêu phi tập trung hóa ủng hộ. Về mặt định hướng, đây là các đích cuối cùng mà ngành công nghiệp đang hướng tới, nhưng chúng ta không thể yêu cầu người dùng cùng tham gia thị trường trước khi công nghệ sẵn sàng. Các sàn giao dịch phi tập trung được kỳ vọng sẽ mang tới tiềm năng đầy hứa hẹn cho tương lai của giao dịch phái sinh, nhưng cái giá phải trả không phải là sự bảo mật, tốc độ và tính khả dụng cho tất cả người dùng.

Đỗ Hiền - Theo cointelegraph.com