Lúc ban đầu, Phố Wall đã thở phào nhẹ nhõm sau khi Cục Dự trữ Liên bang thông báo vào ngày 15 tháng 12 rằng họ sẽ tăng tốc thắt chặt chính sách tiền tệ và dự kiến ba lần tăng lãi suất trong năm 2022. Thị trường đã đồng thuận rằng vấn đề chỉ là khi nào, chứ không phải nếu, ngân hàng trung ương sẽ hành động mạnh mẽ hơn để đối phó với vấn đề lạm phát đang ngày càng trở nên trầm trọng. Thị trường cũng đồng thuận rằng cơ quan này đã chờ đợi rất lâu để thực hiện những thay đổi có khả năng đã chậm trễ phần nào này.

Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu thực ra Fed đang hành động quá nhanh - và tăng tốc thắt chặt chính sách sai thời điểm?

Đó là một kịch bản đáng để xem xét. Ngay cả trong một thế giới thường xuyên bất ổn, hiện tại thực sự là một thời điểm đặc biệt bấp bênh đối với nền kinh tế Hoa Kỳ. Và một mối quan ngại chính là ngân hàng trung ương có thể đang chuẩn bị loại bỏ chương trình hỗ trợ khổng lồ của mình trong cùng thời điểm mà lạm phát đang chậm lại, tiết kiệm hộ gia đình đang cạn kiệt và số ca nhiễm coronavirus đang gia tăng nhanh chóng.

Hãy bắt đầu với yếu tố cuối cùng trước. Hoa Kỳ, cũng như nhiều nơi khác trên thế giới, đang phải đối mặt với thêm một mùa đông bao trùm bởi Covid, một mùa đông có thể trở nên tồi tệ hơn trong năm nay với biến chủng Omicron đang lây lan nhanh chóng và những ẩn số biến chủng này đang nắm giữ, ngay cả đối với những người đã tiêm phòng.

Fed đã nói rõ rằng họ xem Omicron là một rủi ro gây ra lạm phát vì nó có khả năng sẽ khiến người lao động phải đứng ngoài cuộc và ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng toàn cầu, làm trầm trọng thêm hai yếu tố gây căng thẳng vừa bắt đầu có dấu hiệu được cải thiện. Các nhà hoạch định chính sách đã gợi ý rằng hành vi của người tiêu dùng khó có thể thay đổi đáng kể bởi vì, như Chủ tịch Fed Jerome Powell đã nói trong cuộc họp báo hôm thứ Tư, “mọi người đang học cách sống chung với [Covid]”.

Số lượng đặt bàn ở các nhà hàng đã giảm sâu khi đại dịch Covid-19 bùng nổ nhưng đã có xu hướng phục hồi trước khi biến chủng Omicron xuất hiện

Nhưng với việc Hoa Kỳ đang chứng kiến ​​trung bình hơn 120.000 ca nhiễm mỗi ngày, người Mỹ đã thay đổi hành vi của họ, ngay cả khi các quan chức Nhà Trắng nói rằng không cần phải có một đợt phong tỏa chính thức nào nữa. Các show diễn Broadway đang bị hủy bỏ. Các trường đại học đang chuyển các kỳ thi cuối kỳ sang trực tuyến. Du lịch hàng không từ tám quốc gia châu Phi bị hạn chế. So sánh với hồi tháng 3 năm 2020, khi xã hội bị phong tỏa lần đầu tiên, rất nhiều thứ đã thay đổi.

Mọi người cũng đi ra ngoài ít hơn: theo OpenTable, trang web chuyên theo dõi số lượt thực khách có đặt chỗ và không đặt chỗ, số lượng thực khách đi ăn tại các nhà hàng trong tuần vừa qua đã thấp hơn 12% so với cùng kỳ năm 2019. Trong tuần kết thúc vào Lễ Tạ ơn, ngay trước khi biến chủng Omicron được phát hiện, con số này đã ngang bằng với mức của cùng kỳ năm 2019.

Biến chủng mới phát hiện, và phản ứng với nó, là một mối đe dọa lớn đáng kể đối với khu vực dịch vụ của Hoa Kỳ và hơn 70% lực lượng lao động đang làm việc trong các công việc dịch vụ. Biến chủng đã xuất hiện ngay lúc số tiền kích thích của liên bang cạn kiệt và chi tiêu đang thâm lạm vào tiết kiệm cá nhân dư thừa, một yếu tố đã thúc đẩy nhu cầu tiêu dùng mạnh mẽ trong thời gian trước, đặc biệt là tại các gia đình có thu nhập thấp.

Ba mươi lăm triệu gia đình đã nhận được khoản hỗ trợ thuế-tín dụng trẻ em cuối cùng vào tuần trước. Và với việc Washington bế tắc về số phận của chương trình nghị sự chi tiêu xã hội sâu rộng của Tổng thống Joe Biden, vẫn chưa rõ khi nào (hoặc liệu có khả năng) các chương trình hỗ trợ sẽ được gia hạn. 43 triệu người Mỹ sẽ phải bắt đầu trả lại các khoản thanh toán cho khoản vay sinh viên sau khi chương trình giảm nợ của chính phủ kết thúc vào ngày 31 tháng 1.

Tổng cộng, cái kết của hai chương trình sẽ rút khoảng 25 tỷ USD ra khỏi nền kinh tế mỗi tháng. Theo ước tính của Moody’s Analytics, điều đó sẽ có ảnh hưởng nặng nề nhất đến các gia đình có thu nhập thấp, đẩy họ vào rủi ro tiêu hết số tiền tiết kiệm dư thừa còn lại từ giờ cho đến đầu năm sau. Tỷ lệ tiết kiệm cá nhân của Hoa Kỳ, đã tăng lên mức đỉnh lịch sử trong đại dịch Covid khi các chương trình kích thích liên bang và các đợt phong tỏa khiến mọi người tiết kiệm nhiều hơn, đã giảm trở lại bằng với tỷ lệ hồi tháng 12 năm 2019.

Mark Zandi, chuyên gia kinh tế trưởng của Moody, cho biết: “Cộng tất cả những thứ đó vào và bạn sẽ ‘ồ’ lên. Trong một thế giới với rất nhiều bất ổn — và chắc chắn chúng ta đang sống trong thế giới đó — bạn có thể mắc sai lầm khi làm quá nhiều thay vì làm quá ít. Và, [Fed] có thể đang vi phạm nguyên tắc đó ở đây.”

Hầu hết các dự báo đều cho thấy tuyên bố mới nhất của Fed sẽ đặt họ vào quỹ đạo bắt đầu tăng lãi suất vào mùa xuân, sớm nhất là vào tháng 3 và gần như chắc chắn là vào tháng 6. Đó cũng chính là khoảng thời gian mà lạm phát được dự kiến ​​sẽ giảm tốc đáng kể trên cơ sở hàng năm, một phần do giá cả đã tăng vọt ở một số loại hành hóa nhất định vào cùng thời điểm đó của năm 2021.

Giá khí đốt đã tăng gần 50% so với cùng kỳ năm ngoái vào tháng 4 vừa qua. Giá ô tô cũ đã tăng gần 30% trong tháng 5. Lạm phát của cả hai loại hàng hóa này đều đã giảm tốc đáng kể từ đó. Và với giá dầu đang giảm xuống cùng với chuỗi cung ứng có dấu hiệu được cải thiện, hầu hết các nhà kinh tế đều kỳ vọng áp lực giá cả sẽ tiếp tục giảm dần.

“Giống như Wayne Gretzky đã nói, bạn phải trượt đến nơi quả bóng khúc côn cầu bay đến. Nhưng ở nơi FED đang hướng đến, cuộc chơi sẽ khác rất nhiều vào thời điểm họ đến đó,” Greg McBride, trưởng bộ phận phân tích tài chính của Bankrate.com, cho biết. “Sự giao thoa giữa việc lạm phát giảm bớt và trở thành một vấn đề ít quan trọng hơn đối với người tiêu dùng, với việc thắt chặt chính sách tiền tệ, lãi suất cao hơn, và tín dụng có khả năng thắt chặt hơn - tất cả những điều này sẽ mang lại những điều kiện màu mỡ cho một đợt suy thoái kinh tế.”

Dĩ nhiên là Fed không bắt buộc phải đi con đường mà họ đã vạch ra vào tuần trước. Powell đã nói rõ là mặc dù ngân hàng trung ương tin nền kinh tế đã đủ mạnh để chấp nhận việc Fed tăng tốc thu hẹp chương trình kích thích khẩn cấp của mình ngay cả khi Omicron đang lan rộng, ông nhấn mạnh rằng Fed sẽ điều chỉnh hướng đi của mình nếu và khi các mối đe dọa xuất hiện — bao gồm một làn sóng bất ổn đến từ các ca nhiễm coronavirus.

Tuy nhiên, ngân hàng trung ương hiện đang tập trung vào việc nhanh chóng kiềm chế giá tăng cao hơn trong bối cảnh phải hứng chịu các chỉ trích rằng họ đã kéo dài quá lâu các chương trình kích thích kinh tế. Skanda Amarnath, giám đốc điều hành tại Employ America và một cựu chuyên gia kinh tế thị trường cho biết: “Họ không muốn bị xem như bị mù trước một số lạm phát đang hiện hữu.”

Tuy nhiên, trong khi một số người Mỹ đã trở lại làm việc và kiếm được mức lương cao hơn, “đối với một số người, tình hình vẫn còn khó khăn. Và đó chính là thách thức,” Amarnath nói. “Chúng ta đã không còn các hỗ trợ tài chính kể từ thời điểm này.”

Huân Hà - Theo barrons.com

Đọc thêm: Liệu Shiba Inu có chạm mức 1 USD vào năm 2025?