Sứ mệnh của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ là giữ cho nền kinh tế Hoa Kỳ ổn định - không quá nóng, cũng không quá lạnh, mà ở mức vừa phải. Khi nền kinh tế bùng nổ và “nóng lên”, những vấn đề như lạm phát và bong bóng tài sản có thể vượt khỏi tầm kiểm soát, đe dọa sự ổn định kinh tế. Lúc đó, Fed sẽ can thiệp và tăng lãi suất để hạ nhiệt nền kinh tế và ổn định tốc độ tăng trưởng.

Lãi suất và Cục Dự trữ Liên bang

Nhiệm vụ số một của Fed là quản lý chính sách tiền tệ của Hoa Kỳ, tức là kiểm soát nguồn cung tiền trong nền kinh tế của đất nước. Mặc dù Fed có nhiều công cụ để thực hiện nhiệm vụ này, song khả năng tác động lên lãi suất là công cụ chính sách tiền tệ nổi bật và hiệu quả nhất của Fed.

Khi nói Fed tăng lãi suất thì lãi suất ở đây là lãi suất liên bang hay còn được gọi là lãi suất định hướng thị trường liên ngân hàng Mỹ. Tại các cuộc họp thường kỳ của mình, Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) đặt ra một phạm vi mục tiêu cho lãi suất liên bang. Phạm vi này đóng vai trò như một tham chiếu cho lãi suất cho vay giữa các ngân hàng thương mại lớn đối với các khoản vay qua đêm.

Các ngân hàng thực hiện các khoản vay qua đêm để đáp ứng các yêu cầu thanh khoản do các cơ quan quản lý đề ra, bao gồm cả Fed. Mức lãi suất trung bình mà các ngân hàng thỏa thuận với nhau cho các khoản vay qua đêm được gọi là lãi suất liên bang hiệu lực. Lãi suất này lại tác động đến các loại lãi suất thị trường khác, như lãi suất cơ bản và SOFR.

Nhờ khả năng tác động có phần gián tiếp này, lãi suất liên bang chính là tiêu chuẩn quan trọng nhất cho lãi suất trong nền kinh tế Hoa Kỳ — và nó ảnh hưởng đến lãi suất trong toàn bộ nền kinh tế toàn cầu.

Điều gì sẽ xảy ra khi Fed tăng lãi suất?

Fed tăng lãi suất liên bang với mục tiêu là tăng chi phí tín dụng trong toàn nền kinh tế. Lãi suất cao hơn làm cho các khoản vay trở nên đắt hơn đối với cả doanh nghiệp và người tiêu dùng, và mọi người cuối cùng phải chi nhiều hơn cho việc trả lãi.

Những người không thể hoặc không muốn chi trả các khoản thanh toán cao hơn sẽ trì hoãn các kế hoạch cần vay tiền. Lãi suất cao hơn cũng đồng thời khuyến khích mọi người tiết kiệm tiền để kiếm tiền trả lãi cao hơn. Điều này làm giảm cung tiền trong lưu thông, từ đó có xu hướng làm giảm lạm phát và điều hòa hoạt động kinh tế — hay có thể hiểu là giải nhiệt cho nền kinh tế.

Hãy cùng xem xét mức tăng 1% của lãi suất liên bang hoạt động như nào và có thể ảnh hưởng như thế nào đến toàn bộ chi phí phải trả của khoản vay thế chấp nhà.

Ví dụ một gia đình đang tìm hiểu cho một khoản thế chấp 300.000$ trong 30 năm, lãi suất cố định. Nếu các ngân hàng cung cấp cho họ mức lãi suất là 3,5%, tổng số tiền thanh toán trong 30 năm của khoản thế chấp sẽ là khoảng 485.000 đô la, với gần 185.000 đô la trong số đó là phí lãi suất. Các khoản thanh toán hàng tháng sẽ dao động trong khoảng 1.340 đô la.

Giả sử Fed tăng lãi suất thêm 1% trước khi gia đình thực hiện khoản vay và lãi suất mà các ngân hàng đưa ra cho khoản vay thế chấp nhà 300.000 đô la đã tăng lên 4,5%. Trong thời hạn 30 năm của khoản vay, gia đình sẽ phải trả tổng cộng hơn 547.000 đô la, với chi phí lãi suất chiếm 247.000 đô la trong số đó. Khoản thanh toán thế chấp hàng tháng của họ sẽ là khoảng 1.520$.

Để đối phó với sự tăng lãi suất này, gia đình trong ví dụ này có thể trì hoãn việc mua nhà hoặc chọn một căn nhà yêu cầu thế chấp nhỏ hơn để giảm thiểu số tiền phải trả hàng tháng của họ.

Ví dụ đơn giản này cho thấy cách mà Fed giảm lượng tiền trong nền kinh tế khi tăng lãi suất. Bên cạnh các khoản thế chấp, lãi suất tăng còn ảnh hưởng đến thị trường cổ phiếu và trái phiếu, thẻ tín dụng, các khoản vay cá nhân, khoản vay sinh viên, khoản vay mua ô tô và khoản vay kinh doanh.

Ảnh hưởng đến cổ phiếu

Lãi suất thị trường cao hơn có thể có tác động tiêu cực đến thị trường chứng khoán. Khi Fed tăng lãi suất khiến tiền vay đắt hơn, chi phí kinh doanh tăng lên đối với các công ty nhà nước (và tư nhân). Theo thời gian, chi phí cao hơn và hoạt động kinh doanh ít hơn có thể đồng nghĩa với việc doanh thu và thu nhập của các công ty đại chúng thấp hơn, từ đó có thể ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng và giá trị cổ phiếu của họ.

Dan Chan, một nhà đầu tư tại Thung lũng Silicon đồng thời là một cựu nhân viên trước IPO của PayPal, cho biết: “Nếu chi phí vay tiền từ ngân hàng tăng lên, thì cơ hội mở rộng đầu tư vào tư liệu sản xuất của một tập đoàn sẽ không còn nữa. Lãi suất có thể cao đến mức nhiều công ty sẽ không đủ khả năng để phát triển".

Tác động tức thì của việc tăng lãi suất của Fed là ảnh hưởng lên tâm lý thị trường, hay cảm nhận của các nhà đầu tư về điều kiện thị trường. Khi FOMC thông báo tăng lãi suất, các nhà giao dịch có thể nhanh chóng bán bớt cổ phiếu và chuyển sang các khoản đầu tư an toàn hơn, chứ sẽ không đợi đến lúc lãi suất tăng và tác động đến toàn bộ nền kinh tế.

Ảnh hưởng đến trái phiếu

Trái phiếu đặc biệt nhạy cảm với sự thay đổi lãi suất. Khi Fed tăng lãi suất, giá thị trường của trái phiếu hiện có sẽ ngay lập tức giảm xuống. Đó là bởi vì trái phiếu mới sẽ sớm được tung ra thị trường, cung cấp cho các nhà đầu tư khoản thanh toán lãi suất cao hơn. Để phản ánh lãi suất tổng thể cao hơn, trái phiếu hiện tại sẽ giảm giá để làm cho các khoản thanh toán lãi suất tương đối thấp hơn của chúng hấp dẫn hơn đối với các nhà đầu tư.

Chan lưu ý: “Khi giá cả trong một nền kinh tế tăng lên, ngân hàng trung ương thường tăng lãi suất định hướng để hạ nhiệt một nền kinh tế đang phát triển quá nóng. Lạm phát cũng làm xói mòn giá trị thực của mệnh giá trái phiếu, đây là mối lo ngại đặc biệt đối với các khoản nợ có thời hạn dài.”

Ảnh hưởng đến tài khoản tiết kiệm và tiền gửi ngân hàng

Mặc dù lãi suất cao hơn có thể không tốt cho người đi vay, nhưng chúng rất tốt cho những ai có tài khoản tiết kiệm. Đó là bởi vì lãi suất cho vay cũng là một tiêu chuẩn cho lợi suất phần trăm hàng năm của tài khoản tiền gửi (APY). Khi FOMC tăng lãi suất, các ngân hàng sẽ phản ứng bằng cách tăng lãi suất tiền gửi.

Điều đó có nghĩa là APY bạn kiếm được trên tài khoản tiết kiệm, tài khoản séc, chứng chỉ tiền gửi (CD) và tài khoản thị trường tiền tệ cũng tăng cao hơn. Thông thường, các tài khoản tiết kiệm trực tuyến phản ứng nhanh hơn với sự thay đổi lãi suất của Fed vì có nhiều sự cạnh tranh hơn giữa các ngân hàng trực tuyến trong mảng tiền gửi này. APY được cung cấp bởi các ngân hàng truyền thống thông thường phản ứng chậm hơn nhiều với việc tăng lãi suất liên bang và thường không tăng cao ngay cả trong điều kiện thuận lợi nhất.

Hoàng Dương - Theo forbes.com